1.1TỔNG QUAN VỀ PORTAL

1.1.1       Khái niệm Portal

Cổng thông tin điện tử - portallà một khái niệm thường được nhắc đến nhiều trong những năm gần đây của thị trường tin học. Bởi vì phạm vi áp dụng của Portal là rất rộng lớn do vậy khó có thể có được một định nghĩa hoàn chỉnh và chính xác về nó. Trong tiếng Việt, khái niệm Portal có thể hiểu là: “Cổng thông tin điện tử”, “Cổng giao tiếp điện tử” hoặc “Cổng giao dịch điện tử”; tùy theo môi trường ứng dụng và kế hoạch triển khai mà có thể quyết định Portal hiểu theo nghĩa nào:

Cổng thông tin điện tử: Là một dạng Website dùng kiến trúc Portal để cung cấp thông tin. Ðây là bước phát triển đầu tiên của quá trình xây dựng cổng giao tiếp điện tử sau này.

Cổng giao tiếp điện tử: Là bước kế thừa của cổng thông tin điện tử, nhưng có nhiều dịch vụ hơn. Ðiểm khác biệt là ở chỗ cổng giao tiếp điện tử cung cấp khả năng tương tác 2 chiều giữa người cung cấp và người sử dụng.

Cổng giao dịch điện tử: Là bước kế thừa của cổng giao tiếp điện tử nhưng có thêm các giao tiếp về thương mại, các dịch vụ trực tuyến,… để hướng tới một “xã

hội điện tử”. Cổng giao dịch điện tử còn thực hiện các chức năng giao dịch với các

nhà cung cấp dịch vụ khác, các cổng giao dịch khác một cách tự động thông qua các dịch vụ công nghệ bên dưới hoàn toàn trong suốt với người dùng.  Sau đây ta sẽ liệt kê một số định nghĩa về Portal do các tác giả khác nhau, các tổ chức khác nhau đưa ra; các định nghĩa chỉ mang tính tương đối, chúng bổ sung cho nhau và càng làm chính xác thêm khái niệm Portal:

“Một Web Portal là một môi trường động thông minh có thể cung cấp các tài

nguyên và thông tin được cá nhân hóa cho từng người riêng biệt với những vai trò,

sở thích, quyền khác nhau…Tùy thuộc vào độ phức tạp của thiết kế, một Web Portal có thể cung cấp các mức độ cá nhân hóa và phân loại hóa khác nhau cho những nhóm người dùng riêng lẻ khác nhau”. 

“Ðối với một số người, các Portal thể hiện các cộng đồng; đối với một số khác, chúng là những trung tâm buôn bán hay các thị trường điện tử; và đối với nhiều người, chúng là những môi trường desktop tích hợp. Từ khía cạnh công nghệ hợp nhất, một Portal là một điểm truy cập tích hợp duy nhất, toàn điện, thống nhất và hữu ích vào thông tin (dữ liệu), các ứng dụng và cơn người”

 “Portal là một ứng dụng dựa trên Web (Web-based) cung cấp khả năng cá nhân hóa, tập hợp nội dung từ nhiều nguồn khác nhau, dịch vụ truy nhập đơn nhất vào các nguồn tài nguyên phân tán trên mạng. Ngoài ra Portal còn cung cấp cơ sở hạ tầng cho tầng trình diễn của một hệ thống thông tin  triển khai nó”.

“Portal là một phần mềm ứng dụng cung cấp một giao diện mang tính cá nhân hóa cho người dùng. Thông qua giao diện này, người sử dụng có thể khám phá, tìm kiếm, giao tiếp với các áp dụng, với các thông tin, và với những người khác”.

“Ðứng trên khía cạnh công nghệ, Portal ngày nay được coi như là một giải pháp (frame work) mà thông qua đó chúng ta có thể qui tụ nhiều nguồn thông tin (thông tin hoặc ứng dụng phần mềm) khác nhau vào trong một thực thể phần mềm khung (frame work) duy nhất - phần mềm Portal”.

            Như vậy có thể thấy rằng Web Portal là một ứng dụng dựa trên Web tích hợp chặt chẽ nội dung dịch vụ, cho phép truy cập hiệu quả qua một điểm tập trung duy nhất vào tất cả các ứng dụng, thông tin, dữ liệu với khả năng tùy biến cá nhân hóa cao và được xây dựng trên một nền tảng công nghệ vững chắc. Chính nhờ các đặc điểm này mà Web Portal được ứng dụng rất nhiều vào các lĩnh vực như thương mại điện tử, chính phủ điện tử, cổng thông tin nội bộ trong các doanh nghiệp, cơ quan nhằm trao đổi, tìm kiếm và chia sẻ thông tin.

1.1.2       Các dịch vụ của Portal

Một Web Portal thông thường cung cấp các dịch vụ sau và chính điều này tạo nên sự khác biệt giữa một Web Portal và một Web site truyền thống:

·        Quản trị nội dung(Content Management):Portal chứa các thông tin từ các nguồn khác nhau và các nguồn này cần được cập nhật thường xuyên, vì vậy Portal cần có một phương pháp đơn giản để thay đổi nội dung cho phù hợp.

·        Tùy biến cá nhân hóa (Personalization): Nhận ra những người dùng khác nhau và cung cấp cho người dùng nội dung xác định được cấu hình theo nhu cầu của họ. Ðây là một dịch vụ quan trọng của Portal, nó dựa trên việc thu thập các thông tin về người dùng và các cộng đồng người dùng để rồi đưa ra nội dung phù hợp tại những thời điểm thích hợp. 

·        Dịch vụ đăng nhập một lần (Single Sign-On): Cho phép người dùng chỉ thực hiện đăng nhập hệ thống một lần duy nhất trước khi sử dụng tất cả các tài nguyên (thông tin, dịch vụ, phần mềm áp dụng, ) được cung cấp hoặc được tích hợp trên portal.

·        Hợp tác (Collaboration): Cung cấp một tập hợp các chức năng để phân cấp giao tiếp giữa người dùng. Portal phải bao gồm các công cụ (tools) để tăng cường khả năng liên lạc, trao đổi thông tin, và năng suất xử lý công việc của các nhóm làm việc hoặc của một cộng đồng. Thư điện tử (email), diễn đàn thảo luận (forum), hỏi đáp (Q&A), .v.v… là những công cụ tiêu biểu để hỗ trợ các nhóm làm việc. 

·        Tìm kiếm thông tin (Search): Nhằm giảm thiểu tình trạng quá tải thông tin. Dịch vụ này thực hiện tìm kiếm thông tin theo yêu cầu của người sử dụng, thông qua mô tả thông tin cần tìm dưới dạng các từ khoá hoặc tổ hợp các từ khoá. 

·        Bảo mật (Security): Đây là vấn đề sống còn cho một web portal. Portal phải cung cấp một phương pháp xác thực và điều khiển người dùng truy cập thông tin và ứng dụng.

1.1.3       Giới thiệu một số công nghiệp xây dựng Portal hiện nay

Hiện tại trên thế giới có rất nhiều sản phẩm/giải pháp Portal được xây dựng trên nhiều ngôn ngữ/công nghệ khác nhau. Tuy nhiên các giải pháp xây dựng portal hàng đầu hiện nay hoặc dựa trên tiêu chuẩn J2EE chạy trên máy chủ như WebSphere của IBM, hoặc theo mô hình của WebLogic của BEA, hoặc là chuẩn .Net của Microsoft. Ngoài ra cũng có thể sử dụng kết hợp các giải pháp với nhau nhưng cho dù portal được xây dựng từ giải pháp nào đi nữa thì nó cũng phải đảm bảo các yếu tố như có khả năng tích hợp, tùy biến cá nhân hóa, quản trị nội dung, bảo mật.

vCó 3 hình thức xây dựng Portal : 

Hình thức phổ biến nhất là xây dựng portal trên cơ sở một bộ phần mềm hệ thống chuyên dùng, từ chuyên môn gọi là APS - Application Platform Suite. Bộ phần mềm APS thường có tối thiểu 3 thành phần chính : Bộ phần mềm phát triển ứng dụng cho máy chủ, cơ chế tích hợp hệ thống do công ty sản xuất phần mềm xây dựng và phần mềm Portal. Các sản phẩm Portal do BEA, IBM, Oracle, Sun và Microsoft sản xuất thuộc loại này. Sử dụng APS để xây dựng Portal có thuận lợi là tận dụng được các chương trình phần mềm đăng vận hành tốt trên hệ thống cùng hệ thống cơ sở dữ liệu sẵn có nhưng điều này lại trói chặt người sử dụng vào mô hình phát triển Portal của công ty sản xuất phần mềm cụ thể .

Hình thức tiếp theo là định hướng lại dòng luân chuyển thông tin của tất cả các hệ thống ứng dụng hiện có trong doanh nghiệp thông qua một ứng dụng Portal đã xây dựng sẵn. Vignette và Plumtree là sản phẩm thuộc dạng này. Ði theo hình thức này, doanh nghiệp tuy mất đi khả năng quản trị hệ thống thống nhất từ một đầu mối nhưng lại được tự do chọn lựa các ứng dụng chạy trên máy chủ cùng các chương trình phần mềm chuyên dụng .

Hình thức cuối cùng là triển khai Portal theo hướng sử dụng hệ thống phần mềm hoạch định nguồn lực doanh nghiệp (ERP-Enterprise Resource Planning) có chức năng Portal của các công ty như SAP cung cấp .

vGiới thiệu một số công nghiệp xây dựng portal hiện nay:

·        MICROSOFT SHAREPOINT  SERVER 2010

Là một phần mềm được thừa hưởng tất cả các công nghệ của Microsoft nênSharePoint Portal Server (SPS) là một sản phẩm thu hút được sự chú ý của rất nhiều người. Ngay sau khi cài đặt, hệ thống portal đã có các chức năng cơ bản như: tìm kiếm, cung cấp thông tin theo chủ đề hay điểm tin theo thời gian. Hệ thống cũng được cung cấp sẵn các ứng dụng hệ thống để người dùng cuối tích hợp dữ liệu trong bộ Outlook Office của mình lên hệ thống. Vì chạy trong môi trường có Active Directory nên việc gán quyền hạn cho người sử dụng không mấy khó khăn. Hệ thống cũng có thể tái sử dụng các thông tin về người sử dụng đăng có sẵn trong hệ thống Microsoft Exchange. Thủ tục tạo các trang web định dạng mặc định (default) khá đơn giản .

Tương tự như các sản phẩm khác của Microsoft, giao diện của sản phẩm rất thân thiện và dễ hiểu

Nhìn chung, sản phẩm có những ưu điểm nổi trội vì nó tích hợp tốt với các sản phẩm làm việc dành cho người sử dụng cũng như các công cụ phát triển hệ thống và cơ sở hạ tầng của Microsoft.

BEA WEBLOGIC PLATFORM 8.0

Bộ phần mềm gồm 3 sản phẩm: WebLogic Portal, WebLogic Server, WebLogic Workshop và sản phẩm tùy chọn WebLogic Integration. WebLogic Platform (WP) làm thành một môi trường hoàn hảo để xây dựng portal và các ứng dụng chạy trên môi trường quy mô lớn. Người phát triển hệ thống cũng có thể sử dụng các công cụ lập trình quen thuộc để xây dựng chương trình rồi tích hợp lên hệ thống bằng các chương trình dịch vụ Web có sẵn trong WP. Bộ phần mềm này cung cấp đầy đủ các chức năng cần thiết để xây dựng portal như tổng hợp thông tin, tìm kiếm thông tin theo yêu cầu và một số chức năng phục vụ thương mại điện tử.

Tuy nhiên, chức năng tìm kiếm của WebLogic lại bị bó gọn trong nội bộ kho dữ liệu của nó, không có khả năng mở rộng tìm kiếm sang các Portal được xây dựng bằng các công cụ khác, ví dụ như Microsoft SharePoint Portal.

Sản phẩm WebLogic Portal 8.1 phù hợp với yêu cầu xây dựng những Portal được tích hợp từ những hệ thống thương mại điện tử sẵn có và ứng dụng phức tạp.

ORACLEAS PORTAL 10G

Oracle Application Server 10g gồm OracleAS Portal cùng với một loạt các công cụ phát triển, tiện ích đi kèm như OralceAS Reports, Oracle Single Sign-On, Oracle Ultra Search, Oracle Internet Directory (OID) và OracleAS Integration. Hệ thống phức tạp nhưng công việc quản trị hệ thống rất đơn giản do sự phối hợp và lệ thuộc lẫn nhau giữa các công cụ rất chặt chẽ. Và cũng chính vì quá lệ thuộc lẫn nhau nên khi muốn thay thế một công cụ của Oracle bằng công cụ của các hãng thứ ba để mở rộng chức năng sẽ rất khó khăn và phức tạp .

Khác với các chương trình tìm kiếm khác, Oracle Ultra Search có thể cung cấp thông tin lấy từ hai hay nhiều kho dữ liệu của portal cùng một lúc, hay có thể tiếp tục thực hiện thủ tục tìm kiếm trong khi người sử dụng đăng xem nội dung mới tìm thấy (chỉ có Plumtree mới có chức năng tương tự) . 

Nhìn chung đây là sản phẩm có đầy đủ các tính năng chuyên cho một portal quy mô công nghiệp .

SUN JAVA SYSTEM PORTAL SERVER 6.2 (JSPS 6.2)

Là sản phẩm của một hãng phần mềm dẫn đầu về công nghệ Java và sản xuất máy chủ nên sản phẩm portal JSPS 6.2 của Sun cũng thừa hưởng được tất cả những ưu điểm để trở thành một giải pháp portal an toàn, ổn định và có khả năng mở rộng. Có thể cài đặt JSPS 6.2 trên nhiều cấu hình phần cứng và hệ điều hành khác nhau.

Nếu muốn, người ta cũng có thể sử dụng các phần mềm do công ty khác sản xuất để thay thế một vài chức năng có sẵn trong JSPS 6.2 . Bộ công cụ quản trị hệ thống được Sun nghiên cứu, thiết kế kỹ lưỡng và chi tiết nên chạy rất ổn định.

An toàn hệ thống là một trong những thế mạnh của Sun, JSPS 6.2 sử dụng cơ chế bảo mật LDAP và tiêu chuẩn bảo mật, quản lý tài nguyên Liberty Alliance 1.1. JSPS cũng cung cấp cơ chế xây dựng cổng truy cập từ xa có bảo mật để tổ chức và xây dựng các mạng riêng ảo theo mô hình VPN.

Qui trình vận hành của hệ thống trở thành rối rắm. Quá trình thử nghiệm cho thấy việc cài đặt và triển khai hệ thống hết sức dễ dàng nếu như người xây dựng đã có kiến thức về Java.

Ðây là một trong những sản phẩm sử dụng công nghệ nhất quán nhất trong các sản phẩm đề cập trong này và là sản phẩm duy nhất hỗ trợ chuẩn Liberty Phase 2.

VIGNETTE APLICATION PORTAL 7.0 (VAP 7.0)

Là một sản phẩm dựa trên một loạt các tiêu chuẩn mở nên sản phẩm có thể dùng để xây dựng các ứng dụng chuyên dùng chạy trên portal hoặc có thể chạy trên hệ thống sử dụng nhiều hệ điều hành hay kiến trúc công nghệ khác nhau. Thao tác quản trị hệ thống đơn giản và hiệu quả, không cần người quản trị có kiến thức về máy tính nhiều lắm. Mọi thao tác quản trị hệ thống như bổ sung chức năng, gán quyền quản trị hệ thống để lập đề án xây dựng các portlet mới đều thực hiện trên một giao diện nhất quán và có kịch bản (wizard) hướng dẫn thao tác theo từng bước một.

Một điểm nổi trội khác đó là kiến trúc 'multitenancy', kiến trúc này cho phép triển khai nhiều portal khác nhau trên một máy chủ thay vì trải rộng hệ thống của mình lên nhiều server khác nhau. Ưu điểm này cũng khẳng định năng lực của sản phẩm đối với các portal quy mô lớn và phức tạp. Nhưng Vignette Application Portal hơi kém cỏi hơn các sản phẩm khác về khả năng cá thể hóa thông tin cung cấp cho từng người sử dụng một. Còn nhìn chung các portlet hiện diện trong sản phẩm cũng ngang bằng với các sản phẩm khác trong bài viết này.

Vignette Application Portal hỗ trợ một loạt các ứng dụng hệ thống, hệ quản trị cơ sở dữ liệu, hệ điều hành khác nhau và cả sản phẩm ứng dụng của các hãng sản xuất phần mềm thứ ba.

Giải pháp PORTAL dựa trên nền mã nguồn mở

Không phải mọi portal nào cũng đều phải xây dựng từ những bộ phần mềm thương mại, mặc dù khi chọn sử dụng các bộ phần mềm thương mại thì người sử dụng có đủ mọi công cụ và chức năng cần thiết, nhận được sự hỗ trợ đầy đủ nhất từ phía công ty sản xuất phần mềm. Chúng ta hoàn toàn có thể xây dựng được các portal dựa trên các phần mềm mã nguồn mở .

+        Metadot

Là một phần mềm xây dựng portal mã nguồn mở, phân phối theo tiêu chuẩn GNU. Metadot được thiết kế trên mô hình LAMP (Linux, Apache, MySQL, PHP/Pythơn/Perl) hoạt động trên nền của hệ điều hành Linux, thành phần bao gồm Apache Web server, cơ sở dữ liệu MySQL và ngôn ngữ lập trình Perl. Nhưng vì Perl có thể chạy trên nền hệ điều hành Solaris, Windows và ta có thể thay thế cơ sở dữ liệu MySQL bằng Oracle, nên hoàn toàn có thể dùng Metadot để xây dựng portal trên nền các hệ điều hành khác .

Metadot phiên bản 6 có nhiều chức năng chuyên nghiệp như: Cơ chế sử dụng mật khẩu và kiểm soát sự thay đổi nội dung, lần phát hành văn bản khi nạp lên hệ thống hay tải về sử dụng; Thông diệp trao đổi giữa người sử dụng trong portal thuộc loại có thể trình bày được; Khả năng xây dựng nhóm thảo luận để mọi người trong nhóm cùng trao đổi thảo luận công việc; Khả năng triển khai cơ chế bảo mật LDAP để quản trị người sử dụng; Xuất nhập dữ liệu bằng công nghệ XML. Phiên bản này  cũng cung cấp các API để xây dựng các chức năng mới cho portal khi cần thiết .

Nhược điểm của Metadot là chưa có công cụ thiết kế mạnh tích hợp trong sản phẩm, chưa hỗ trợ đầy đủ để portal có thể đưa ra được các trang màn hình cótrộn lẫn hình ảnh, bảng biểu và đồ thị vào trong văn bản. Metadot cũng chưa tương thích với các tiêu chuẩn mới về xây dựng ứng dụng trên portal như JSR168 hay WSRP. Vì vậy sản phẩm này thích hợp cho portal của các tổ chức nhỏ .

+        Gluecode Advanced Server

Cũng là phần mềm portal mã nguồn mở viết bằng Java và sử dụng công nghệ Jetspeed, công nghệ Java/XML nằm trong dự án Jakarta của Apache Software Foundation. Phần mềm này được tích hợp nhiều công nghệ hiện đại như các sản phẩm portal thương mại khác như: Công nghệ XML, nội dung được quản trị và dịch vụ web, tương thích tiêu chuẩn WSRP . Gluecode Advanced Server chạy trên cả hai môi trường hệ điều hành Red Hat Linux và Windows, tích hợp với web server Apache 1.3. Nếu muốn, người sử dụng có thể cấu hình phần mềm này để các ứng dụng xây dựng theo môi trường Java J2EE 1.4 và JDBC hoạt động. Các tính năng nổi trội của Gluecode Advanced Server bao gồm: Chức năng tạo chỉ mục, cả loại văn bản dạng PDF lẫn Office; Có hỗ trợ chế độ bảo mật theo cơ chế ACL hay LDAP; Ngoài ra cũng có cơ chế để giao tiếp với ứng dụng Microsoft Exchange Server .

Mặc dù cả hai sản phẩm mã nguồn mở nêu trên chưa được sự chấp nhận rộng rãi và có hỗ trợ của các công ty phát triển phần mềm, nhưng hai sản phẩm này dáng  được chú ý nếu như bạn muốn phát triển portal theo mô hình mã nguồn mở.

+        uPortal

Giải pháp uPortal được tổ chức JA-SIG phát triển trên nền công nghệ Java. Ðây là portal thông dụng nhất (nổi tiếng nhất) trong các portal mã nguồn mở viết trên Java. Tuy vậy, các module nghiệp vụ không được JA-SIG phát triển do đó các hãng sử dụng giải pháp uPortal phải tự phát triển module nghiệp vụ hoặc tích hợp các module nghiệp vụ của hãng thứ 3. Hiện tại, uPortal chỉ áp dụng tiêu chuẩn Portlet API (JSR 168) cho phiên bản 3.0, điều đó có nghĩa là các ứng dụng đã viết cho uPortal hoặc đã tích hợp với uPortal sẽ phải xây dựng lại từ đầu khi nâng cấp lên phiên bản 3.0.

(còn tiếp)