Bài viết sưu tầm

 Máy tính không thể hoạt động được, nếu thiếu các lệnh chi tiết hay các chương trình phần mềm. Phần mềm làm cho phần cứng máy tính ứng dụng được vào các vấn đề cần giải quyết và làm cho nó trở thành có ích. Đối với các nhà quản lý, điều quan trọng là phải hiểu rõ: Phần mềm thực sự là gì? Có những phần mềm nào? Sử dụng chúng để phục vụ công việc của mình ra sao?

Phần mềm (chương trình máy tính) là một bộ các chương trình, các chỉ thị điện tử ra lệnh cho máy tính thực hiện yêu cầu nào đó của người sử dụng. Phần mềm quản lý các nguồn lực của hệ thống máy tính bao gồm 2 loại chính là: phần mềm hệ thống và phần mềm ứng dụng.

1. Phần mềm hệ thống

Phần mềm hệ thống là phần mềm cơ bản, là những các chương trình điều khiển hoạt động của máy tính cho phép người sử dụng khai thác dễ dàng và hiệu quả các  thiết bị phần cứng (CPU, thiết bị vào ra, bộ nhớ, …). Nói cách khác, phần mềm hệ thống hoạt động như một bộ phận kết nối giữa máy tính với các chương trình ứng dụng mà người sử dụng muốn thực hiện. Phần mềm hệ thống được phân thành dạng:

1.1. Phần mềm hệ điều hành

Phần mềm hệ điều hành là tập hợp các chương trình quản lý và kiểm soát các nguồn lực của máy tính: CPU, Bộ nhớ chính và bộ nhớ phụ, ngoại vi. Máy tính lớn có hệ điều hành với rất nhiều chương trình, máy tính nhỏ có ít chương trình hơn. Có loại hệ điều hành chỉ chạy trên một số máy, một số khác chạy được với nhiều loại máy. Nhiệm vụ chính của hệ điều hành là lập lịch thực hiện các công việc (job), phân phối bộ nhớ, liên lạc với thao tác viên…

Hệ điều hành có các nhóm chương trình chính sau:

Các chương trình quản lý bộ nhớ, bộ nhớ đĩa, thời gian CPU và ngoại vi (Supervisory Programs).

Các chương trình quản lý công việc: chọn, khởi động, thực hiện và kết thúc các công việc đã được lập lịch cần xử lý.

Các chương trình quản lý vào/ra: tương tác với các thiết bị vào/ra, trao đổi dữ liệu giữa CPU với các thiết bị vào/ra và với bộ nhớ phụ.

1.2. Phần mềm tiện ích

Phần mềm tiện ích là các chương trình được thiết kế để xử lý các nhiệm vụ thông thường và có tính lặp như sắp xếp phân loại, tìm dữ liệu, sao chép, xóa bộ nhớ sơ cấp, tính toán. Chương trình tiện ích có thể được chia sẻ bởi tất cả mọi người sử dụng hệ thống máy tính. Các phần mềm tiện ích như Calculator, Notepad,...

2. Phần mềm ứng dụng

Phần mềm dứng dụng là các chương trình ứng dụng cụ thể vào một lĩnh vực nào đó. Các phần mềm ứng dụng đang được sử dụng hiện nay đã được viết hoàn chỉnh và đóng gói để phân phối tới các đối tượng người sử dụng khác nhau. Các phần mềm ứng dụng thực hiện nhiệm vụ hỗ trợ người sử dụng thực hiện các công việc như soạn thảo văn bản, tính toán, vẽ đồ họa, nghe nhạc, xem phim… Phần mềm ứng dụng tập trung chủ yếu vào việc hoàn thành nhiệm vụ của người dùng cuối. Một số doanh nghiệp lớn hiện nay có thể tự viết các phần mềm ứng dụng nhằm phục vụ những hoạt động đa dạng trong doanh nghiệp. Có thể chia ra làm hai loại phần mềm ứng dụng chính: phần mềm ứng dụng đa năng và phần mềm ứng dụng chuyên biệt.

2.1. Phần mềm ứng dụng đa năng

Phần mềm ứng dụng đa năng bao gồm các phần mềm xử lý văn bản, phần mềm bảng tính điện tử, phần mềm trình diễn, phần mềm quản lý tệp dữ liệu, phần mềm quản lý cơ sở dữ liệu, phần mềm quản lý thông tin cá nhân (lịch công tác, danh bạ điện thoại sổ ghi chép, nhật ký, …), phần mềm đồ họa, phần mềm trợ giúp thiết kế và chế tạo (AutoCAD), phần mềm tự động hóa văn phòng, phần mềm đa phương tiện (trợ giúp kết nối dữ liệu dạng văn bản, hình ảnh, âm thanh trên các thiết bị video và audio).

2.2. Phần mềm ứng dụng chuyên biệt

Phần mềm ứng dụng chuyên biệt bao gồm các phần mềm sử dụng cho các công việc chuyên biệt. Ví dụ như phần mềm kế toán, phần mềm Marketing, phần mềm quản trị tài chính doanh nghiệp, phần mềm quản lý sản xuất, phần mềm ứng dụng trong khoa học tự nhiên, vật lý, xã hội, …

(Giáo trình Hệ thống thông tin- Đại hcoj Duy Tân)