03/11/2025 01:54:54 PM

Phần mềm-Ứng dụng

Bắt đầu với Docker – Phần 3: Làm quen với Container và lệnh cơ bản

1. Giới thiệu ngắn gọn

Sau khi hoàn tất quá trình cài đặt Docker ở phần trước, đây là lúc chúng ta bắt đầu bước vào phần thực hành – làm quen với container, thành phần trung tâm và quan trọng nhất trong toàn bộ hệ sinh thái Docker.

Nếu ở phần 1 bạn đã hiểu Docker để làm gì, thì ở phần này bạn sẽ thực sự thấy Docker hoạt động như thế nào. Việc nắm vững cách tạo, chạy và quản lý container là kỹ năng đầu tiên mà bất kỳ ai học Docker cũng cần thành thạo. Đây cũng là nền tảng để đi sâu hơn vào các khái niệm như image, volume, network hay Docker Compose trong các bài sau.

Mục tiêu của bài viết là giúp bạn hiểu container là gì, phân biệt nó với image, và làm quen với các lệnh Docker cơ bản để có thể khởi động, dừng, quan sát và xóa container trong thực tế.

2. Container là gì?

Hiểu một cách đơn giản, container là một môi trường cô lập dùng để chạy ứng dụng. Mỗi container chứa đầy đủ mọi thứ ứng dụng cần – mã nguồn, thư viện, biến môi trường và cấu hình – nhưng lại cực kỳ nhẹ, có thể khởi động hoặc xóa đi chỉ trong vài giây.

Khác với máy ảo (Virtual Machine), container không cần cài đặt một hệ điều hành riêng. Thay vào đó, các container chia sẻ chung kernel của hệ điều hành chủ (host OS), nhờ đó tiết kiệm tài nguyên và khởi động nhanh hơn nhiều. Bạn có thể hình dung container giống như “một tiến trình được gói gọn”, có đầy đủ môi trường để chạy ứng dụng, nhưng vẫn rất nhỏ gọn và linh hoạt.

Ví dụ, khi bạn muốn chạy thử một website Nginx, bạn không cần cài Nginx vào máy tính. Chỉ cần một dòng lệnh Docker, bạn đã có ngay một container chạy Nginx độc lập, có thể xóa đi bất cứ lúc nào mà không ảnh hưởng đến hệ thống.

3. Image và Container – Mối quan hệ

Để hiểu rõ cách Docker hoạt động, bạn cần nắm được mối quan hệ giữa Image và Container – hai khái niệm thường đi liền với nhau.

Docker Image là mẫu (template) chứa toàn bộ dữ liệu, mã nguồn, thư viện và môi trường cần thiết để chạy một ứng dụng. Bạn có thể hình dung nó giống như một bản sao nguyên gốc của hệ thống – ví dụ, image “nginx” chứa sẵn web server Nginx được cài đặt đầy đủ.
Container, ngược lại, là phiên bản đang chạy (runtime instance) của image đó. Khi bạn “chạy” một image, Docker sẽ tạo ra một container dựa trên image và khởi động nó.

Nói cách khác:

Image = bản thiết kế,
Container = ngôi nhà được xây từ bản thiết kế đó.

Điểm mạnh của Docker là bạn có thể khởi tạo nhiều container từ cùng một image, giống như việc xây nhiều ngôi nhà từ cùng một bản vẽ, mỗi cái hoạt động độc lập, không ảnh hưởng lẫn nhau.

Ví dụ thực tế:

docker pull ubuntu

docker run -it ubuntu bash

Lệnh docker pull ubuntu tải image “ubuntu” từ Docker Hub về máy.
Lệnh docker run -it ubuntu bash tạo một container mới từ image đó, cho phép bạn truy cập vào môi trường Ubuntu ngay trong terminal.

Khi bạn thoát ra (exit) hoặc dừng container, image gốc vẫn còn, và bạn có thể khởi tạo lại container mới bất cứ lúc nào.

4. Các lệnh Docker cơ bản cần nắm

Sau khi hiểu được khái niệm về image và container, bước tiếp theo là học cách tương tác với chúng qua các lệnh Docker cơ bản.

Những lệnh này là nền tảng mà bạn sẽ dùng đi dùng lại trong suốt quá trình làm việc với Docker – từ kiểm tra, khởi chạy đến dọn dẹp hệ thống.

Để dễ nhớ, chúng ta chia thành 3 nhóm chính:

Nhóm 1 – Làm việc với Image

Image là nền tảng để tạo container, nên bạn cần biết cách tải, xem và xóa chúng.

Mục đích	Lệnh	Mô tả
Tải image từ Docker Hub	docker pull	Ví dụ: docker pull nginx
Xem danh sách image có sẵn	docker images	Liệt kê toàn bộ image đang lưu trữ trên máy
Xóa một image	docker rmi	Xóa image không cần thiết để tiết kiệm dung lượng

Ví dụ:

docker pull ubuntu

docker images

Lúc này, bạn sẽ thấy image ubuntu xuất hiện trong danh sách kết quả.

Nhóm 2 – Làm việc với Container

Container là “phiên bản đang chạy” của image, vì vậy nhóm lệnh này giúp bạn khởi chạy, tạm dừng và quản lý chúng.

Mục đích	Lệnh	Mô tả
Tạo và chạy container mới	docker run	Chạy image thành container
Xem container đang chạy	docker ps	Hiển thị danh sách container hoạt động
Xem tất cả container	docker ps -a	Rất hữu ích để kiểm tra lịch sử chạy
Dừng container	docker stop	Ngừng container đang chạy
Khởi động lại container đã dừng	docker start	Tiếp tục container cũ
Xóa container	docker rm	Dọn container đã dừng khỏi danh sách

Ví dụ:

docker run -it ubuntu bash

docker ps

docker stop

docker rm

Nhóm 3 – Quan sát và tương tác với Container

Đôi khi bạn cần “bước vào” container hoặc xem log của nó. Những lệnh sau giúp bạn làm điều đó.

Mục đích	Lệnh	Mô tả
Truy cập vào container	docker exec -it bash	Mở terminal bên trong container
Xem log của container	docker logs	Hiển thị thông tin đầu ra (stdout/stderr)
Xem chi tiết cấu hình container	docker inspect	In ra thông tin chi tiết ở dạng JSON

Ví dụ:

docker exec -it bash

docker logs

5. Thực hành minh họa: Chạy thử một container thật

Sau khi nắm được các lệnh cơ bản, chúng ta hãy bắt tay vào chạy thử một container thật. Một ví dụ kinh điển khi học Docker là chạy máy chủ web Nginx – công cụ phổ biến dùng để kiểm thử và học về web server.

Bước 1: Tải image Nginx

Mở terminal (Linux/macOS) hoặc PowerShell (Windows), gõ lệnh:

docker pull nginx

Lệnh này sẽ tải image chính thức của Nginx từ Docker Hub – kho lưu trữ hàng triệu image sẵn có trên Internet.

Bước 2: Chạy container Nginx

Sau khi tải xong, khởi động container bằng lệnh:

docker run -d -p 8080:80 nginx

Giải thích từng phần:

docker run: tạo và chạy container mới.

-d: chạy ở chế độ nền (detached mode), để terminal không bị chiếm.

-p 8080:80: ánh xạ cổng 80 trong container (cổng mặc định của web server) ra cổng 8080 trên máy bạn.

nginx: tên image được sử dụng.